Svetski dan borbe protiv side obeležava se 1. decembra svake godine od 1988. godine, sa ciljem da skrene pažnju javnosti o pandemiji uzrokovanom HIV-om kao glavnom javnozdravstvenom izazovu, koja je do kraja 2020. godine, prema procenama UNAIDS-a, odnela više od 36 miliona života od kako se pojavila u SAD 1981. godine.
Povodom obeležavanja ovogodišnjeg Svetskog AIDS dana, zajednički program Ujedinjenih nacija za HIV i AIDS (UNAIDS) je okončanje nejednakosti koje pokreću AIDS i druge pandemije širom sveta. Kao i mnogi drugi zdravstveni problemi, i ova pandemija se suočava sa dodatnim izazovima tokom pandemije zarazne bolesti COVID-19, uzrokovane novim korona virusom.
U 2015. godini sve zemlje su se obavezale da će smanjiti nejednakost unutar i između zemalja u okviru Ciljeva održivog razvoja. Globalna strategija za borbu protiv AIDS-a za period od 2021. do 2026. godine, i Politička deklaracija o AIDS-u koje su usvojene 2021. godine, na sastanku na visokom nivou Ujedinjenih nacija o AIDS-u, u svojoj osnovi imaju za cilj okončanje nejednakosti.
Važno je naglasiti da sa većim pristupom efikasnoj prevenciji, dijagnostici, lečenju i nezi osoba inficiranih HIV-om, uključujući i oportunističke infekcije, HIV infekcija je postala hronično zdravstveno stanje koje omogućava ljudima koji žive sa HIV-om da vode dug, produktivan i zdrav život.
Još uvek ne postoji lek kojim bi se virus eliminisao iz organizma inficirane osobe. Međutim efikasni antiretrovirusni lekovi mogu da kontrolišu umnožavanje virusa i da spreče dalje prenošenje HIV-a na druge osobe.
Osobe koje žive sa HIV-om imaju teže ishode od COVID-19 u odnosu na osobe koje nisu inficirane HIV-om, a prema dostupnim podacima sredinom 2021. godine, većini osoba koje žive sa HIV-om u svetu nisu bile dostupne vakcine protiv COVID-19. Zatvaranje i druge restriktivne mere uvedene zbog pandemije zarazne bolesti COVID-19 uticale su negativno na testiranje na HIV i u mnogim zemljama su dovele do pada broja dijagnostikovanih slučajeva HIV infekcije i upućivanja na lečenje.
ilustracija Pixabay
Prema podacima Instituta za javno zdravlje Srbije „Dr Milan Jovanović Batutˮ, od početka epidemije, 1985. godine, pa zaključno sa 20. novembrom 2021. godine, u Republici Srbiji su registrovane 4317 osobe inficirane HIV-om, od kojih je 2104 osobe obolele od AIDS-a, dok je 1179 osoba inficiranih HIV-om umrlo od AIDS-a, a još 136 inficiranih HIV-om je umrlo od bolesti ili stanja koja nisu povezana sa HIV infekcijom.
Na teritoriji Braničevskog i Podunavskog okruga u periodu od 1987. godine (kada je registrovan prvi slučaj), do 29.11.2021. godine, registrovano je ukupno 123 obolelih (54 lica u Braničevskom i 69 lica u Podunavskom okrugu). Ukupan broj preminulih na teritoriji Braničevskog okruga iznosi 34 lica a na teritoriji Podunavskog okruga preminulo je 2/3 obolelih.
U toku 2021. godine obolela su 4 lica (2 lica u Braničevskom i 2 lica u Podunavskom okrugu). Ukupan broj umrlih u 2021. godini je 1 lice (opština Požarevac).
Dobrovoljno, poverljivo i besplatno testiranje na HIV uz savetovanje pre i posle testiranja, treba da bude dostupno na različitim mestima, kako u zdravstvenim ustanovama, tako i van zdravstvenih ustanova u zajednici ili tokom sprovođenja preventivnih aktivnosti u populacijama pod povećanim rizikom za HIV, uz upotrebu brzih testova za skrining na HIV.
Povećanje obima testiranja na HIV i virusne hepatitise u cilju ranog dijagnostikovanja inficiranih osoba će smanjiti umiranje, a sprečiće i prenošenje infekcije na druge osobe, te će se na taj način smanjiti i ekonomsko opterećenje u sistemu zdravstvene zaštite.
Edukacija i podizanje svesti su ključne aktivnosti koje imaju za cilj povećanje obima testiranja na HIV i virusne hepatitise u sistemu zdravstvene zaštite, tj. sprovođenje strategija za testiranje na HIV i virusne hepatitise u skladu sa definisanim potrebama i mogućnostima.
Izvor: Zavod za javno zdravlje Požarevac
